چقدر خود را با سواد میدانید؟ آیا حاضر هستید برای ارتقا خود وارد مرحله جدیدی از یادگیری شوید؟
توسط
سواد چیست؟ آیا میدانستید تعریف با سوادی سالهاست که تغیر کرده؟
شاید اگر این سوال را از هر کسی بپرسید یک پاسخ ساده به شما بدهد: «توانایی خواندن و نوشتن». این تعریف از مفهوم سواد، قدمتی ۱۰۰ ساله دارد. اما آنچه در دنیای امروز از آن با عنوان سواد یاد می‌شود فاصله زیادی با این تعریف سنتی دارد
براساس آخرین تعریفی که سازمان یونسکو از سواد ارائه کرده است فردی با سواد محسوب می‌شود که با استفاده از انواع ۱۲ گانه سواد بتواند در زندگی پیرامونش تغییر به‌وجود بیاورد. با نگاهی به آنچه که در نظام آموزش و پرورش ما می گذرد تفاوت میان استانداردهای بین المللی و نظام تعلیم و تربیت ما غیر قابل انکار است. سوال اینجاست. چرا در آموزش و پرورش ما چیزی فراتر از خواندن و نوشتن به دانش‌آموزان یاد داده نمی‌شود و دانش‌آموزان ما به کلی از معانی جدید سواد دور مانده‌اند؟
شاید تا کنون و یا در یک دهه گذشته تصور می کردیم داشتن سواد یعنی یادگیری خواندن و نوشتن اما با پیشرفت برق آسای تکنولوژی به خصوص در دهه های اخیر شاید نیاز داشته باشیم تجدید نظری در نوع سوادمان داشته باشیم
به نظر مادربزرگ و پدربزرگ‌های سالخورده ما همینکه کسی توان خواندن و نوشتن داشت، باسواد بود و آموختن زبان مادری بسیار ارزشمندتر از امروز بود. اما تعریف سواد کم‌کم بسیار پیچیده‌تر شد. شاید مردم زمانی فکر نمی‌کردند که اگر رسانه‌های ارتباطی کاغذی یا دیجیتالی را درک نکنند، در تعریف جهانی از سواد، آدم باسوادی محسوب نمی‌شوند. دیگر باید باور کنیم یک انسان قرن بیست‌ویک تنها با نوشتن و خواندن نمی‌تواند گلیم خودش را آب بیرون بکشد. او باید بتواند رسانه‌ها را درک کند، خلاق باشد و توان درک و تفسیر داشته باشد. بنابراین تعریف سواد در دنیا روز به روز کامل‌تر شد و دیگر کسانی که بتوانند بخوانند و بنویسند و حتی اگر صرفاً دارای مدرک تحصیلی باشند باسواد محسوب نمی‌شوند
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) تعریف زیر را داده است: «باسوادی توانایی شناخت، درک، تفسیر، ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از موارد چاپ‌شده و نوشته شده مربوط به زمینه‌های گوناگون است. باسوادی زنجیره آموزشی را که توانایی رسیدن به اهداف، توسعهٔ دانش و پتانسیل، و شرکت کامل در جامعه‌ای بزرگتر را برای یک فرد فراهم می‌کند، دربردارد
بنا بر این تعریف، و مطابق شاخص‌های فوق، چنانچه شخصی در یک رشته دانشگاهی موفق به دریافت مدرک دکترا هم بشود، اما از این شاخص‌ها برخوردار نباشد، تنها به میزان ۵ درصد باسواد خواهد بود
حال، سیستم‌های مختلف باید سطح سـواد افراد خود را بیازمایند و تا دیر نشده در صدد رفع آن برآیند؛ در غیر این‌صورت، چه بسا مجبور باشیم دانش آموختگان دیروزی را با معیارهای امروزین، در صف بی‌سوادها قرار بدهیم
Education and Skills for 21st Century
طبق جدیدترین معیارهای زیر چقدر خود را با سواد میدانید؟
سواد دیجیتال
کار کردن با کامپیوتر و نرم افزارهای آن نیاز به دانش دارد. به این دانش سواد کامپیوتری گفته می‌شود. این سواد برای زندگی در عصر حاضر لازم و ضروری است. چون بیشتر کارهای روزمره به این دستگاه گره خورده است. این نوع سواد به طور خاص بیشتر به کار کردن با کامپیوتر برای انجام کارهای خانگی و اداری گفته می‌شود، به علاوۀ اینکه افراد بتوانند نیازهای خود را از طریق شبکۀ جهانی اینترنت هم برطرف سازند.
بدین صورت بیشتر با نرم افزارهایی مثل سیستم عامل، نرم افزارهای اداری مثل آفیس و مرورگر باید کار کنند. این برنامه‌ها معمولاً توسط شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف تولید می‌شوند که کاربران به خواست خود می‌توانند از یکی از آنها استفاده کنند.
سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی
براساس اعلام انجمن ملی آموزش سواد رسانه‌ای، سواد رسانه‌ای توانایی دستیابی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی، ایجاد و عمل با استفاده از انواع وسیله‌های ارتباطی است. سواد رسانه‌ای توان تشخیص افراد در مورد رسانه‌های معتبر و نامعتبر است
سواد اطلاعاتی افراد را قادر می‌سازد که ارزش اطلاعات را بشناسند و از آن برای انتخاب آگاهانه در زندگی شخصی، حرفه ای و دانشگاهی استفاده کنند. افراد برای منافع شخصی خود باید اطلاعات را به اشکال مختلف پیدا کنند، بفهمند، ارزیابی کنند و از آنها استفاده کنند
به زبان ساده، سواد رسانه‌ای مثل یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا اینکه میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد. به عبارتی دیگر، سواد رسانه‌ای کمک می‌کند تا از سفره رسانه‌ها به گونه‌ای هوشمندانه و مفید بهره‌مند شد
اهمیت خلاقیت برای رسیدن به موفقیت در کار و زندگی
سواد ارتباطی
توانایی برقراری ارتباط و تعامل با تمامی اعضای جامعه (آداب معاشرت- روابط اجتماعی احسن)
به طور کلى بشر، اجتماعى خلق شده و ارتباط برقرار نمودن با دیگران جزء نیازهاى او محسوب مى‌شود. غرایز اجتماعى انسان به‌صورت یک سلسله ‘تقاضا’ در باطن انسان وجود دارد که تعلیم و تربیت در رشد و شکوفائى و پرورش آن نقش به‌سزائى دارد. انسان زمانى یک زندگى سالم اجتماعى خواهد داشت که بتواند با دیگران ارتباط اجتماعى سالم برقرار نماید و در ارتباط با دیگران رشد کرده، به دیگران اعتماد داشته باشد و خود را متعهد و مسئول اجتماع خویش بداند.
نکاتی “اساسی” برای برقراری ارتباط موثر با دیگران
سواد سلامت
دانستن اطلاعات مهم درباره تغذیه سالم و کنترل بیماری‌ها
سواد سلامت درجه‌ای از توانایی دستیابی افراد، پردازش و درک اطلاعات و خدمات اولیه بهداشتی مورد نیاز برای بشر و تصمیم‌گیری‌های بهداشتی مناسب و درست است. به عنوان مثال سواد سلامت برای والدین بسیار اهمیت دارد که به ان‌ها اجازه می‌دهد که سلامت فرزندشان را حفظ کنند
ده تا از فواید ورزش کردن. چرا باید ورزش کنیم
سواد مالی
توانایی مدیریت اقتصادی درآمد مدیریت مالی خانواده، دانستن روش‌های پس‌انداز و توازن دخل و خرج
سواد مالی عبارت است از دانش و درکِ مفاهیم و مخاطرات مالی، و مهارت‌ها، انگیزش و اطمینان برای به‌کاربستن چنین دانش و درکی، به‌منظور اتخاذ تصمیم‌های اثربخش در طیفی از زمینه‌های مالی برای بهبود رفاه مالی افراد و جامعه و توانمندسازی در جهت مشارکت در زندگی اقتصادی می باشد که این نشان می دهد که افرادی می توانند زندگی بهتری داشته باشند که از سواد مالی مناسبی برخوردار باشند.
سواد عاطفی اجتماعی
توانایی برقراری روابط عاطفی با خانواده و دوستان
سواد عاطفی اصطلاحی است که برای توصیف توانایی درک و ابراز احساسات و توان برقراری روابط عاطفی با خانواده و دوستان به کار می‌رود. سواد عاطفی مستلزم داشتن خودآگاهی و شناخت احساسات شخصی و دانستن نحوه مدیریت آنها است. اگر بتوانیم در هنگام عصبانیت آرامش داشته باشیم و در زمانی که بین دو گزینه یا چندین گزینه مردد هستیم به خودمان اطمینان بدهیم و یا در مورد خانواده و خویشاوندان به خوبی ابراز احساسات کنیم سواد عاطفی بالایی داریم
تقویت هوش هیجانی و دستیابی به موفقیت در روابط
سواد آموزشی و پرورشی
توانایی تربیت فرزندان به نحو شایسته
خانواده مهم ترین عامل سازنده شخصیت کودک است، کودکان سال های اولیه عمر خودشان را که از نظر تربیتی مهم ترین سال های زندگی به شمار می رود در محیط خانواده سپری می کنند به همین دلیل امر تربیت را در این دوران باید کاملاً جدی گرفته شود و دلیل آن این است که اگر والدین در این دوران تربیت کودکان را امری ساده بینگارند و در تربیت آن ها سهل انگاری کنند باید انتظار رفتاری ناصحیح و خلاف هنجارهای جامعه را از کودکان داشته باشیم.
بنابراین، بایستی به اهمیت تربیت کودک در دوران کودکی زیر سایه والدین آگاهی یافته و با بهره گیری از روش های مناسب فرزندانی شایسته تربیت کرد.
سواد انرژی
سواد انرژی درکی از ماهیت و نقش انرژی در جهان و زندگی روزمره است که همراه با توانایی استفاده از این درک برای پاسخ به سؤالات و حل مشکلات است. به عنوان مثال استفاده از منابع انرژی به شکل درست، از مبانی سواد انرژی است. زمین برای آیندگان هم هست و ما باید راه درست استفاده از منابع و امکانات فعلی را یاد بگیریم
روش ارتقا زندگی بر اساس سطح سواد و دانسته هایمان
حال به این جا می رسیم که چگونه باید بر اساس دانسته ها تغییر ایجاد کرد؟
اولین قدم برای ایجاد تغییر؛ درک عمیق، تجزیه و تحلیل دانسته هاست چه این اطلاعات ناشی از تجربه باشند یا آموزش رسمی. تجزیه و تحلیل اطلاعات به ما اجازه می دهد که موضوع را از زوایای مختلف مشاهده کنیم. سپس باید نتیجه این فرایند را در بقیه اطلاعات ادغام کرد
وقتی من آخر ماه از نظر مالی دچار مشکل می شوم، از سوی دیگر می شنوم که مهارتی به نام سواد مالی وجود دارد، باید در ذهن خود این دو را به هم ربط بدهم و نتیجه بگیرم که احتمالا مشکل من در نبود مدیریت صحیح منابع مالی است. حالا برای یادگیری و ایجاد تغییر در زندگی خود آماده هستم
در این بین، بسیاری از افراد هیچ گاه خود را مقصر نمی دانند و در هر موضوعی شرایط، اجتماع و دیگران را مسبب شکست ها و مشکلات خود می دانند. این افراد هیچ گاه تغییر را تجربه نخواهند کرد زیرا شرط اول تغییر، قبول نامساعد بودن شرایط فعلی است. هرگاه قبول کردم که در رفتار و سبک زندگی من مشکلی وجود دارد، آن گاه امکان تغییر هست. تا زمانی که خود را مبرا از اشتباه بدانیم، چیزی عوض نخواهد شد. به عبارت دیگر، تغییر، بدون تغییر من معنا ندارد
از سوی دیگر، افرادی که خود را همه چیزدان می دانند، هم تغییر نخواهند کرد. لازمه تغییر قبول این اصل است که دیگران، حتی کودکان، فقرا، افراد زیر دست وغیره، چیزی برای یاددهی به من دارند. وقتی خود را همه چیزدان بدانیم که البته این ویژگی ناشی از کمبود عزت نفس و عقده حقارت است، هرگز توان تغییر را نیز نخواهیم داشت
برای تغییر باید قبول کنیم که ما هم مثل هر انسان دیگری کامل نیستیم و نیاز به مشورت و استفاده از تجارب دیگران داریم. یک موضوع دیگر هم بازسنجی عقاید، باورها و اصول خود با شرایط جدید اجتماعی است. هر چند سال یک بار باورهای خود را مورد ارزیابی قرار دهیم. با توجه به تجارب این چند سال اخیر، آیا هنوز این باورها کارآمد هستند یا خیر. در انتها به یاد داشته باشیم که تغییر، بدون تغییر من امکان پذیر نیست. اگر خواستار تغییر موضوعی در کلیت جامعه هستیم، اول از همه آن تغییر را از خود شروع کنیم
چگونه بهترین باشیم و همیشه بدرخشیم؟
